सुरेन्द्र जिसी
प्राचार्य पव्लिक ज्ञानज्योति उच्चमावि तुलसीपुर दाङ,
राष्ट्रिय परीक्षा वोर्डले भर्खरै सार्वजनिक गरेको कक्षा १२ विज्ञान संकायको नतिजामा तुलसीपुरमा रहेको पव्लिक ज्ञानज्योति उच्चमाविले मध्यश्चिम प्रथम र द्वितीय दुवै स्थान हासिल गरेको छ । बिगतदेखि नै मध्यपश्चिममै उत्कृष्ट नतिजा ल्याउँदै आएको यस उच्चमाविको सफलताको रहस्यका वारेमा कलेज प्राचार्य सुरेन्द्र जिसीसँग गरिएको कुराकानी ।
प्राचार्य पव्लिक ज्ञानज्योति उच्चमावि तुलसीपुर दाङ,
राष्ट्रिय परीक्षा वोर्डले भर्खरै सार्वजनिक गरेको कक्षा १२ विज्ञान संकायको नतिजामा तुलसीपुरमा रहेको पव्लिक ज्ञानज्योति उच्चमाविले मध्यश्चिम प्रथम र द्वितीय दुवै स्थान हासिल गरेको छ । बिगतदेखि नै मध्यपश्चिममै उत्कृष्ट नतिजा ल्याउँदै आएको यस उच्चमाविको सफलताको रहस्यका वारेमा कलेज प्राचार्य सुरेन्द्र जिसीसँग गरिएको कुराकानी ।
फेरि पनि ज्ञानज्योति मध्यपश्चिम पहिलो भएको छ, के छ कारण ?
ज्ञानज्योतिले बिगतदेखि नै यस क्षेत्रमा अग्रणी भुमिका खेलिरहेको छ । हामीले बिगतदेखि नै यस क्षेत्रको शैक्षिक गुणस्तर अभिबृृिद्धका लागि नयाँ सोच र दृष्टिकोणले काम गरिहेका छांै । शिक्षा क्षेत्रमा स्थापित हुने हो भने नयाँ सोचका साथमा अगाडि नबढेर कामै छैन । यसका लागि नयाँ गोरेटो बनाएर अगाडि बढ्नु आवश्यक छ । उच्च तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीको मनोविज्ञान बुझेर काम गर्यो भने मात्र लक्ष्यमा पुग्न सकिन्छ । निरन्तर रुपमा काम ग¥यो भने सफलता आफै हात पर्छ । हामी आफ्नै पाइलामा टेकेर अगाडि बढेका कारणले गर्दा प्रारम्भिक दिनमा केही संघर्ष अवश्य गर्नुप¥यो । तर, पनि हामीले कहिल्यै थकाइको महसुस गरेनांै । ज्ञानज्योतिले अहिले जुन स्थान हासिल गरेको छ त्यो आफ्नै कारणले हासिल गरेको हो । जस्तोसुकै परिस्थितिमा पनि अडिग भएर अगाडि बढ्ने हाम्रो स्वभावका कारणले गर्दा पनि हामीले निरन्तर सफलता हात पारेका हांै । गुणात्मक शिक्षाका लागि निरन्तर क्रियाशिल शिक्षकसँगै अत्यन्त मिहिनेत गरेर अध्ययन गर्ने विद्यार्थी र हामीलाई विश्वास गर्ने अभिभावक नै यो सफलताका कारणहरु हुन् ।
ज्ञानज्योतिले बिगतदेखि नै यस क्षेत्रमा अग्रणी भुमिका खेलिरहेको छ । हामीले बिगतदेखि नै यस क्षेत्रको शैक्षिक गुणस्तर अभिबृृिद्धका लागि नयाँ सोच र दृष्टिकोणले काम गरिहेका छांै । शिक्षा क्षेत्रमा स्थापित हुने हो भने नयाँ सोचका साथमा अगाडि नबढेर कामै छैन । यसका लागि नयाँ गोरेटो बनाएर अगाडि बढ्नु आवश्यक छ । उच्च तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीको मनोविज्ञान बुझेर काम गर्यो भने मात्र लक्ष्यमा पुग्न सकिन्छ । निरन्तर रुपमा काम ग¥यो भने सफलता आफै हात पर्छ । हामी आफ्नै पाइलामा टेकेर अगाडि बढेका कारणले गर्दा प्रारम्भिक दिनमा केही संघर्ष अवश्य गर्नुप¥यो । तर, पनि हामीले कहिल्यै थकाइको महसुस गरेनांै । ज्ञानज्योतिले अहिले जुन स्थान हासिल गरेको छ त्यो आफ्नै कारणले हासिल गरेको हो । जस्तोसुकै परिस्थितिमा पनि अडिग भएर अगाडि बढ्ने हाम्रो स्वभावका कारणले गर्दा पनि हामीले निरन्तर सफलता हात पारेका हांै । गुणात्मक शिक्षाका लागि निरन्तर क्रियाशिल शिक्षकसँगै अत्यन्त मिहिनेत गरेर अध्ययन गर्ने विद्यार्थी र हामीलाई विश्वास गर्ने अभिभावक नै यो सफलताका कारणहरु हुन् ।
यो सफलताले चुनौति थप्यो नि है ?
अवश्य पनि तपाईँले भनेजस्तै सफलताले चुनौति पनि बोकेर आएको हुन्छ । अब हेर्नुस् हामी स्थापना कालमै मध्यपश्चिम उत्कृष्ट भयांै जसले गर्दा त्यो इतिहासको पुनरावृत्ती गर्ने अभिभारा हाम्रो काँधमा आयो । हामीले निरन्तर सफलता पाउनुको मुख्य कारण भनेको पनि यही चुनौतिलाई सामना गर्ने सामथ्र्य नै हो । उचाईमा पुग्नु भन्दा त्यस उचाइमा यथावत रहनु मुख्य चुनौति हो । हरेक वर्ष हाम्रा चुनौतिका वर्ष हुन्छन् । फेरि चुनौति सँग खेल्नु पनि एक प्रकारको आनन्द हो । चुनौतिले नै हामीलाई गतिशील बनाउने हो । अब यस पटकको चुनौतिलाई कसरी अर्को वर्ष सामना गर्ने, अब हामीसँग यहि मात्रै सोच छ । अरुसँग प्रतिष्पर्धा गर्नुभन्दा आफैसँग प्रतिष्पर्धा गर्नु कैयांै गुणा बढी जटिल हुँदोरहेछ । तथापि अहिलेसम्म यो चुनौतिलाई हामीले काँधमा वोकेर हिड्न सकेका छांै ।
अवश्य पनि तपाईँले भनेजस्तै सफलताले चुनौति पनि बोकेर आएको हुन्छ । अब हेर्नुस् हामी स्थापना कालमै मध्यपश्चिम उत्कृष्ट भयांै जसले गर्दा त्यो इतिहासको पुनरावृत्ती गर्ने अभिभारा हाम्रो काँधमा आयो । हामीले निरन्तर सफलता पाउनुको मुख्य कारण भनेको पनि यही चुनौतिलाई सामना गर्ने सामथ्र्य नै हो । उचाईमा पुग्नु भन्दा त्यस उचाइमा यथावत रहनु मुख्य चुनौति हो । हरेक वर्ष हाम्रा चुनौतिका वर्ष हुन्छन् । फेरि चुनौति सँग खेल्नु पनि एक प्रकारको आनन्द हो । चुनौतिले नै हामीलाई गतिशील बनाउने हो । अब यस पटकको चुनौतिलाई कसरी अर्को वर्ष सामना गर्ने, अब हामीसँग यहि मात्रै सोच छ । अरुसँग प्रतिष्पर्धा गर्नुभन्दा आफैसँग प्रतिष्पर्धा गर्नु कैयांै गुणा बढी जटिल हुँदोरहेछ । तथापि अहिलेसम्म यो चुनौतिलाई हामीले काँधमा वोकेर हिड्न सकेका छांै ।
नयाँ शैक्षिक सत्रका आकर्षण कस्तो छ ?
हाम्रो विद्यालयको एउटा नयाँ काम भनेको के हो भने हामी हरेक वर्ष भौतिकरुपमा सम्पन्न हँुदै गएका छांै । जसले गर्दा हरेक वर्ष विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गएको छ । ज्ञानज्योति जतिसुकै उचाइमा पुगको संस्था भएपनि हामीले विद्यार्थी छनोटमा त्यति धेरै श्रम खर्चदैनांै । हरेक प्रकारका विद्यार्थीहरु हामीसँग सहकार्य गर्दै अगाडि बढिरहेका हुन्छन् । उच्च शैक्षिक उपलब्धी हासिल गरेका विद्यार्थीलाई हामीले सोही अनुसारको शैक्षिक योजना बनाउँछांै भने अन्य कमजोर विद््यार्थीका लागि पनि सोही खालको योजना बनाएका हुन्छांै । यो वर्ष पनि हामी सोही ढँगले अगाडि बढिरहेका छांै । हामीसँग अहिले ८ सयको हाराहारीमा विद्यार्थीहरु भर्ना भएका छन् । यो भनेको गतसाल भन्दा केही बढि संख्या हो । यस अर्थमा हामी हरेक वर्ष गुणस्तिरयताका दृष्टिले मात्रै होइल संख्याका दृष्टिले पनि अगाडि बढिरहेका छांै ।
हाम्रो विद्यालयको एउटा नयाँ काम भनेको के हो भने हामी हरेक वर्ष भौतिकरुपमा सम्पन्न हँुदै गएका छांै । जसले गर्दा हरेक वर्ष विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गएको छ । ज्ञानज्योति जतिसुकै उचाइमा पुगको संस्था भएपनि हामीले विद्यार्थी छनोटमा त्यति धेरै श्रम खर्चदैनांै । हरेक प्रकारका विद्यार्थीहरु हामीसँग सहकार्य गर्दै अगाडि बढिरहेका हुन्छन् । उच्च शैक्षिक उपलब्धी हासिल गरेका विद्यार्थीलाई हामीले सोही अनुसारको शैक्षिक योजना बनाउँछांै भने अन्य कमजोर विद््यार्थीका लागि पनि सोही खालको योजना बनाएका हुन्छांै । यो वर्ष पनि हामी सोही ढँगले अगाडि बढिरहेका छांै । हामीसँग अहिले ८ सयको हाराहारीमा विद्यार्थीहरु भर्ना भएका छन् । यो भनेको गतसाल भन्दा केही बढि संख्या हो । यस अर्थमा हामी हरेक वर्ष गुणस्तिरयताका दृष्टिले मात्रै होइल संख्याका दृष्टिले पनि अगाडि बढिरहेका छांै ।
विद्यालको सफलता के उच्च नतिजा मात्रै हो ?
अत्यन्तै सान्दर्भिक प्रश्न राख्नुभयो तपाईले । हो, नेपालको शैक्षिक प्रणालीमा अँक नै महत्वपूर्ण मानिन्छ । तर, तपाईले भनेजस्तै अंक मात्रै गुणस्तरियता मापनको आधार भने होइन । अंकसँगै विद्यार्थीले जीवनमा हासिल गरेको उपलब्धी पनि महत्वपूर्ण कुरा हो । यहाँबाट उच्च अंक ल्याएका विद्यार्थीहरुले एमविविएस, इञ्जिनियरिङ, विएस्सीएजी, विविए, सिए जस्ता महत्वपूर्ण कार्यक्रमहरुमा पूर्ण छात्रबृत्तीका लागि अध्ययन गरिरहेका छन्, भने कैयांै विद्यार्थीहरु अमेरिका, अष्ट्रेलियालगायतका मुलुकमा छात्रवृत्तीका साथमा अध्ययन गरिरहेका छन् । हामी कहाँबाट उत्कृष्टता हासिल गरेर अगाडि बढेका विद्यार्थीहरु कुनै न कुनै क्षेत्रमा बलियोसँग उभिएका छन् यो पनि हाम्रो सफलता हो । नतिजा मात्रै होइन उसको आगामी भविष्य पनि उज्यालो होस् भन्नका लागि हामी प्रयत्नशील मात्रै होइन क्रियाशिल पनि छौं ।
अत्यन्तै सान्दर्भिक प्रश्न राख्नुभयो तपाईले । हो, नेपालको शैक्षिक प्रणालीमा अँक नै महत्वपूर्ण मानिन्छ । तर, तपाईले भनेजस्तै अंक मात्रै गुणस्तरियता मापनको आधार भने होइन । अंकसँगै विद्यार्थीले जीवनमा हासिल गरेको उपलब्धी पनि महत्वपूर्ण कुरा हो । यहाँबाट उच्च अंक ल्याएका विद्यार्थीहरुले एमविविएस, इञ्जिनियरिङ, विएस्सीएजी, विविए, सिए जस्ता महत्वपूर्ण कार्यक्रमहरुमा पूर्ण छात्रबृत्तीका लागि अध्ययन गरिरहेका छन्, भने कैयांै विद्यार्थीहरु अमेरिका, अष्ट्रेलियालगायतका मुलुकमा छात्रवृत्तीका साथमा अध्ययन गरिरहेका छन् । हामी कहाँबाट उत्कृष्टता हासिल गरेर अगाडि बढेका विद्यार्थीहरु कुनै न कुनै क्षेत्रमा बलियोसँग उभिएका छन् यो पनि हाम्रो सफलता हो । नतिजा मात्रै होइन उसको आगामी भविष्य पनि उज्यालो होस् भन्नका लागि हामी प्रयत्नशील मात्रै होइन क्रियाशिल पनि छौं ।
शिक्षा क्षेत्रमा अलि धेरै प्रतिष्पर्धा भयो नि है ?
तपाईँले भने जस्तै शिक्षा क्षेत्रमा निकै प्रतिष्पर्धा बढेर गएको छ । तर, यसले हामीलाई धेरै फाइदा नै भएको हामीले महसुस गरेका छांै । जति धेरै प्रतिष्पर्धा भयो त्यति धेरै काम गर्ने उत्साह र जाँगर बढेर आउँछ । ज्ञानज्योति सीमित उच्चमाविहरु हँुदा भन्दा धेरै उच्चमावि हुँदाको अवस्थामा बलियो ढँगले सञ्चालन भइरहेको छ । अरु भन्दा कसरी राम्रो गर्ने भन्ने कुरा प्रतिष्पर्धाबाट नै जन्मने हो । अझ एउटा संस्थाको जीवनमा प्रतिष्पर्धाले सधैँ क्रियाशील रहने उर्जा प्राप्त भइरहन्छ । सामान्य कमजोरीले पनि वर्षांैको लगानी क्षण भरमा शुन्य हुन सक्छ । यस कारण प्रतिष्पर्धासँग खेल्न निकै रमाइलो हुन्छ । तर, प्रतिष्पर्धाका नाममा अस्वस्थ खाले प्रतिष्पर्धाले भने सवै संस्थालाई घाटा पुग्न सक्छ । यसखाले खतराबाट भने सबै संस्थाहरु बेलैमा सचेत रहनु आवश्यक छ ।
तपाईँले भने जस्तै शिक्षा क्षेत्रमा निकै प्रतिष्पर्धा बढेर गएको छ । तर, यसले हामीलाई धेरै फाइदा नै भएको हामीले महसुस गरेका छांै । जति धेरै प्रतिष्पर्धा भयो त्यति धेरै काम गर्ने उत्साह र जाँगर बढेर आउँछ । ज्ञानज्योति सीमित उच्चमाविहरु हँुदा भन्दा धेरै उच्चमावि हुँदाको अवस्थामा बलियो ढँगले सञ्चालन भइरहेको छ । अरु भन्दा कसरी राम्रो गर्ने भन्ने कुरा प्रतिष्पर्धाबाट नै जन्मने हो । अझ एउटा संस्थाको जीवनमा प्रतिष्पर्धाले सधैँ क्रियाशील रहने उर्जा प्राप्त भइरहन्छ । सामान्य कमजोरीले पनि वर्षांैको लगानी क्षण भरमा शुन्य हुन सक्छ । यस कारण प्रतिष्पर्धासँग खेल्न निकै रमाइलो हुन्छ । तर, प्रतिष्पर्धाका नाममा अस्वस्थ खाले प्रतिष्पर्धाले भने सवै संस्थालाई घाटा पुग्न सक्छ । यसखाले खतराबाट भने सबै संस्थाहरु बेलैमा सचेत रहनु आवश्यक छ ।
अन्तमा
सर्वप्रथम हाम्रो सफलताको खुसीलाई पत्रिकामार्फत् बाँड्ने अवसर दिनुभएकोमा तपाईलाई धेरै धन्यवाद । ज्ञानज्योति शिक्षाको क्षेत्रमा परम्परागत कुरालाई छाडेर नयाँ काम गर्नका लागि स्थापना भएको संस्था हो, यसकारणले गर्दा पनि हामीले यस क्षेत्रमा नयाँ नयाँ खालका कामहरु गरिरहेका छांै । अभिभावक, शिक्षाप्रेमी, विद्यार्थी र शिक्षाप्रेमीलगायतकाको सहयोग निरन्तर हामीले पाइरहने छांै भन्ने हामीले विश्वास लिएका छांै ।
सर्वप्रथम हाम्रो सफलताको खुसीलाई पत्रिकामार्फत् बाँड्ने अवसर दिनुभएकोमा तपाईलाई धेरै धन्यवाद । ज्ञानज्योति शिक्षाको क्षेत्रमा परम्परागत कुरालाई छाडेर नयाँ काम गर्नका लागि स्थापना भएको संस्था हो, यसकारणले गर्दा पनि हामीले यस क्षेत्रमा नयाँ नयाँ खालका कामहरु गरिरहेका छांै । अभिभावक, शिक्षाप्रेमी, विद्यार्थी र शिक्षाप्रेमीलगायतकाको सहयोग निरन्तर हामीले पाइरहने छांै भन्ने हामीले विश्वास लिएका छांै ।
