दाङ, वैशाख १ । विक्रम संवतको पात्रो अनुसार बिहीवार २०७३ को अन्तिम दिन हो । वर्ष २०७३ मा राजनीति, सामाजिकलगायतमा कस्ता घटना घटे हामीले उतार्ने प्रयास गरेका छौं :
ओलीबिरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव
नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकार बिरुद्ध कांग्रेस र माओवादीका सांसदले दर्ता गरेको अविश्वासको प्रस्ताव वर्ष २०७३ मा सर्वाधिक चर्चाको बिषय बन्यो ।
ओली सरकारले बजेट मार्फत केही लोकप्रिय कार्यक्रम सार्वजनिक गरेपछि सत्तासाझेदार माओवादीले बिचमै ओली सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिएर अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गर्यो । अविश्वासको प्रस्वात दर्ता गर्ने दुर्लभ संसदीय अभ्यास भएपनि अविश्वासको प्रस्तावको मतदान अगावै ओलीले राजीनामा गरेपछि प्रस्ताव तुहियो । उनले संसदमा गरेको भाषण पनि वर्ष ०७३ मा चर्चामा रह्यो ।
प्रचण्ड दोस्रो पटक प्रधानमन्त्री
ओली नेतृत्वको सरकार ढालेपछि संसदको पहिलो दल नेपाली काग्रेसको समर्थनमा तेस्रो दल माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड दोस्रो पटक प्रधानमन्त्री बने । अदृष्य शक्तिको इसारामा प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बनेको आरोप सत्ता बहिर्गमनमा परेको एमालेले लगायो । हुनपनि संविधान अस्विकार गरेको भनेका मधेश केन्द्रीत दलहरु प्रचण्डलाई भोट हाल्न संसदमा आए । ओलीले प्रचण्ड सरकारलाई ‘मेडइन सम ह्वेर, एसेम्बल इन नेपाल’ को संज्ञा दिए ।
तीनबुदे सहमति अनुसार सरकारले कार्यान्वयन नगरेको भन्दै वर्षको अन्त्यतिर मोर्चाले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लियो । र, विपक्षमा रहेको राप्रपाले उपप्रधानमन्त्री लिदैँ सरकारलाई काध थाप्यो ।
प्रचण्डको विदेश भ्रमण
प्रचण्डले भारतको गोवामा भारतीय प्रधानमन्त्री र चिनिया राष्ट्रपतिसँग त्रिपक्षीय भेटवार्ता समेत गरे । चैत्र महिनामा भएको चीन भ्रमणमा प्रचण्डले राष्ट्रपति सीसँग महत्वपूर्ण भेटवार्ता गरे । प्रचण्ड,मोदी र सी बीचको भेटवार्ताका क्रममा सार्वजनिक भएको फोटो समेत चर्चामा रहेको थियो । प्रधामन्त्री पत्नी सीता दाहालको फोटोले सर्वाधिक चर्चा र आलोचना सहेको थियो ।
लोकमान बिरुद्ध महाभियोग
दलहरुले महाभियोग पारित गर्न आलटाल गरिरहेको समयमा सर्वोच्च अदालतले नियुक्तीमा अयोग्यता पुगेको ठहराउदै लोकमानलाई अटाउने निर्णय गर्यो ।
लोडसेडिङ अन्त्य
संविधान संशोधन विधेयक दर्ता र फिर्ता
सरकारले प्रदेश नम्बर पाँचबाट तराइ र पहाड अलग्याउनेगरी संसदमा संविधान संशोधन विधेयक गरेपछि मंसिर देखि चैत्रसम्म यसैको सेरोफेरोमा राजनीतिको चक्र घुम्यो । तराइ र पहाड अलग गर्न खोजिएको भन्दै पश्चिमका जिल्लाहरुमा आन्दोलन भए ।
अन्ततः सरकारले सो संशोधन विधेयक फिर्ता लिएर नयाँ विधेयक दर्ता गरायो । संशोधन विधेयकको विरोध गर्दै विपक्षी एमालेले संसद चल्न दिएन भने पाँच नम्बर प्रदेशमा समेत आन्दोलन चर्कायो ।
भारतीय राष्ट्रपतिको नेपाल भ्रमण
एमालेको मेची महाकाली अभियान
राप्रपा एकता र फूट
पूर्वपञ्चहरुको पार्टी राप्रपा नेपाल र राप्रपाको एकता अर्थपूर्ण ढंगले भयो । असोज महिनामा गर्ने भनिएको एकता अन्तिम समयमा आएर स्थगित भएपनि फागुनमा राप्रपाको एकता भयो । तर एकता महाधिवेशन भएको एक महिनामै कमल थापालाई चुनौती दिदै डा प्रकाशचन्द्र लोहनीले नयाँ पार्टी घोषणा गरे । कोमल वली देखि रेखा थापासम्म राप्रपाको चुनावी अभियानमा सक्रिय रहे र जिते पनि । यो घटाना पनि चर्चामा रह्यो ।
राष्ट्रपतिकी छोरीको बिवाह र पूर्वराजाका नातीको ब्रतवन्ध
राष्ट्रपति बिद्यादेवी भण्डारीकी कान्छी छोरी निसाकुशुम भण्डारीको विबाह समारोहमा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको उपस्थिती चर्चा र आश्चर्यको बिषय बन्यो । पछिल्लो राजनीतिक घटनाक्रम र गणतन्त्र बिरुद्ध अभिव्यक्ती दिदै हिड्ने ज्ञानेन्द्रको शितलनिवास यात्रा एउटा गजबको संयोग बन्न पुग्यो । त्यस्तै पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका नाती हृदयन्द्रको ब्रतबन्धमा राष्ट्रपति भण्डारीको उपस्थिती पनि चर्चाको बिषय बन्न पुग्यो ।
निर्वाचन मिति घोषणा
झण्डै दुइ दशकदेखी हुन नसकेको स्थानीय तहको मिति घोषणा यसबर्षको महत्वपूर्ण राजनीतिक घटनाक्रम थियो । सरकारले २०७४ वैशाख ३१ गतेका लागि निर्वाचनको मिति घोषणा गरेपछि निर्वाचन आयोगले निर्वाचनको तयारी गरकेको छ । आन्दोलनरत मधेशी मोर्चा लगायतका दलले भने वैशाख ३१ गतेको निर्वाचनमा भाग नलिने बताउदै आएका छन् ।
सप्तरी तिलाठी घटना, कञ्चनपुर गोलीकाण्ड
२०७३ सालमा भारतीय पक्षबाट नेपाली माथि हुने गरेका ज्याजतीका घटना कम भएनन । साउन महिनामा सप्तरीको तिलाठीमा भारतीयले नेपालीमाथि आक्रमण गरे । फागुन महिनामा भारतीय सीमा सुरक्षा बल एसएसबीको गोली प्रहारवाट गोविन्द गौतमको मृत्यु भयो ।
उपप्रधानमन्त्रीको बरियता लफडा
बर्षको अन्त्य तिर उपप्रधानमन्त्रीको बरियता विबादका कारण मन्त्रीपरिषद्को बैठक बस्न नसक्ने अबस्थाको सृजना भयो । राप्रपा अध्यक्ष कमल थापाले सरकारमा प्रधानमन्त्री पछिको बरियता पाउनु पर्ने अडान राखेपछि अर्का उपप्रधामन्त्री बिमलेन्द्र निधिले राजीनामा दिने सम्मका खवर बाहिर आए । बरियता विबादका कारण उपप्रधानमन्त्री मन्त्रीपरिषद् बैठकमा गएनन् ।
आइजीपी प्रकरण
अफगानस्तानमा १३ जनाको मृत्यु
कामका लागि अफगानस्तान गएका १३ जना नेपाली कामदारको आतंकारी हमलामा मृत्यु भएको घटना २०७३ असारको पहिलो साता भएको थियो । काबुलस्थित क्यानेडेली दूतावासमा गरिएको हमलामा १३ जना नेपाली कामदारको मृत्यु भएपछि सरकारले अफगानस्तानमा नेपाली कामदार पठाउनमा रोक लगायो ।
काभ्रे, धादिङ र जाजरकोटमा दुर्घटना
काभ्रे, धादिङ र जाजरकोटमा भएका दुर्घटनामा ठूलो मानवीय क्षती भयो । काभ्रको वीर्ता देउरालीमा भएको बस दुर्घटनामा २६ जनाको मृत्यु भयो । त्यस्तै धादिङमा भएको दुर्घटनामा झण्डै एक दर्जनको मृत्यु भयो । फागुनमा जाजरकोटमा भएको बस दुर्घटनामा २८ जनाको मृत्यु भयो । यी घटनाको उद्धारमा सरकारले तत्परता देखायो ।
पूर्वगृहमन्त्री त्रिशुलीमा बेपत्ता
पूर्व गृहमन्त्री माधव घिमिरेसहित उनको परिवारका सदस्इ सवार जिप त्रिसुली नदीमा खस्दा घिमिरे सहित ५ जनाको मृत्यु भयो । लामो समय खोजी गर्दा समेत घिमिरेको शव फेला पर्न सकेन । संविधानसभा निर्वाचन गराउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका घिमिरे मुस्ताङको मुक्तिनाथमा पित्रृ श्राद्ध गरेर फर्केका थिए । गत बर्ष नै राष्ट्रिय गानका संगीतकार अमर गुरुङको मृत्यु भयो ।
र, यो पनि
वर्षको अन्तिम महिना चैतमा नयाँ शक्तिसहितका करिब ३ दर्जन दलले चुनाव चिह्न लिएर निर्वाचनमा भाग लिन पाउनुपर्ने भन्दै निर्वाचन आयोगको कार्यालय घेराउ गर्ने कार्यक्रम राखेका थिए । उक्त घेराउमा पूर्व प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका बाबुराम भट्राईसहित ३० बढी नेता कार्यकर्ता पक्राउ परे । प्रहरीले नियन्त्रणमा लिने क्रममा नयाँ शक्तिकी नेतृ एवं बाबुराम पत्नी हिसिला यमीले लगाएको नारा चर्चामा रह्यो । ‘यो देश खारेज गर’ भन्दै नारा लगएको भन्दै सामाजिक सञ्जालमा ट्रण्ड नै चल्यो । जसका कारण उनले पत्रकारसम्मेलन गरेरै माफी मागेकी थिइन् । लोकान्तरबाट
